Elk jaar vieren we de bevrijding. Iets wat op 6 juni 1944 begon met D-Day in Normandië. Deze dag spreekt velen tot de verbeelding, getuige films als The Longest Day en Saving Private Ryan en een tv-serie als Band of Brothers. Omdat het ook tot mijn verbeelding spreekt, maak ik een roadtrip langs bekende plekken en plekken die minder bekend zijn, maar zeker zo belangrijk.
Beginnen daar waar D-Day begon
De landingsstranden zijn bij velen het meest bekend als het om D-Day gaat. De start van m’n roadtrip is echter bij de Pegasus Bridge, waar ik na een lange rit van zo’n vijf uur vanuit Westvleteren (waarover later meer) aankom. Deze brug is belangrijk, omdat daar in alle vroegte op D-Day de eerste gevechten plaatsvonden. De Pegasusbrug en de naastgelegen Horsabrug moesten veroverd worden op de Duiters, omdat die twee bruggen de enige mogelijkheid voor de Britten waren om na hun landing op Sword Beach verder Frankrijk in te kunnen trekken. Mooi om daar te staan, daar waar het op 6 juni 1944 allemaal begon!
De Duitse Atlantikwall
Vanaf de Pegasus Bridge volg ik de D514 langs de kust. Aan die kust liggen verschillende verdedigingswerken van de zogenaamde Duitse Atlantikwall. Uiteraard heb ik ook Le Grand Bunker en Pointe du Hoc bezocht. Indrukwekkend om te zien, zeker als je de heldhaftige verhalen er van kent, maar toch wat platgetreden door de vele mensen. Dan maken de Hillman site, de nog altijd aanwezige kanonnen van Longues-sur-Mer en met name de Maisy Battery meer indruk op me. Dit laatste verdedigingswerk is pas in 2004 ontdekt en vanaf 2006 blootgelegd door een amateur-historicus. Het ligt een paar kilometer landinwaarts ten opzichte van Pointe du Hoc, en is niet zo bekend bij het grote publiek. Als ik aankom, word ik welkom geheten door een vriendelijke Engelse dame. Ze had al gezien dat ik een auto met Nederlands kenteken had en geeft me dus een Nederlandstalige plattegrond van het complex. Daarmee kan ik op eigen gelegenheid het complex, waarin zelfs enkele oude Howitzer-kanonnen zijn opgesteld, bezichtigen. Op dat moment ben ik de enige en heb ik dus alle tijd en gelegenheid om een goed beeld te krijgen van de wijze waarop de Duitsers zich toentertijd verschanst hadden in het enigszins glooiende Franse landschap.
Opdat we niet vergeten
De bezoeken aan de bunkercomplexen wissel ik af met een bezoek aan drie begraafplaatsen. De bekendste daarvan is wel de Amerikaanse begraafplaats in Colleville-sur-Mer, wat 9.387 graven telt. Op de grote Britse begraafplaats in Bayeux liggen er 4.648 begraven en op de Duitse begraafplaats La Cambe liggen er zelfs meer dan 21.000 begraven. Voorafgaand aan m’n bezoek had ik opgezocht of er noemenswaardige soldaten begraven liggen. Zodoende loop ik met een doel over de begraafplaatsen, zeker als ik het verhaal achter de betreffende soldaten ken. Op de Amerikaanse begraafplaats liggen onder meer twee van de Niland broers begraven, waarop Saving Private Ryan geïnspireerd is. Zoekend, wel aan de hand van een plattegrond, naar deze graven word ik stil van de eindeloze rijen grafstenen. Dit overkomt me later nog eens als ik daadwerkelijk op Omaha Beach sta.
De Duitse begraafplaats heeft donkere grafstenen en is daardoor een stuk somberder dan de Amerikaanse en Britse. Hier ligt onder andere Adolf Diekmann begraven, de hoogste officier bij de massamoord op Franse burgers in Oradour-sur-Glane. Bij gevechten in Normandië kwam hij op 29 juni 1944 om het leven. Anders had hij overigens voor de krijgsraad moeten verschijnen voor die massamoord.
Airborne in Sainte-Mère-Église
Mijn roadtrip eindigt bij de kerk van Sainte-Mère-Église. Aan deze kerk heeft de Amerikaanse paratrooper John Steele een paar uur gehangen. Hij hield zich dood, werd toch gevangen genomen, maar wist enkele dagen later weer te ontsnappen om vervolgens het dorp te veroveren op de Duitsers. Als eerbetoon aan John hangt er nog altijd een pop van een parachutist aan de kerk. In het dorp ga ik naar het Airborne museum, waarin verdeeld over drie hallen het verhaal van de paratroopers verteld wordt. In het zogenaamde Neptune gebouw wordt met licht en geluid nagebootst hoe die paratroopers hun landing beleefd moeten hebben. Een mooie manier om me als bezoeker ‘in the middle of war’ te plaatsen.
Tot slot
Naast de beschreven plekken wil ik graag Arromanches 360 nog noemen, een 360° bioscoop. Vanuit verschillende perspectieven wordt met authentieke beelden een D-Day herbeleefd. Ik vond het een intense ervaring. Ook is vanuit Bayeux, waar ik overnachtte, een dagtrip naar Le Mont-Saint-Michel goed te doen. Over abdijen gesproken, in het begin noemde ik Westvleteren al. Daar zit namelijk de Sint-Sixtus abdij en wordt ook bier gebrouwd. Het bier is in principe alleen bij de abdij te koop, maar ook het tegenover gelegen café In de Vrede verkoopt het in sixpacks. Tamelijk exclusief dus. Op weg naar Normandië maak ik graag een kleine omweg langs dat café om het trappistenbier te bemachtigen. Toeval of niet, op de terugweg heb ik iets soortgelijks gedaan. Bij de Franse abdij Saint-Wandrille wordt namelijk ook bier gebrouwd! Kortom, opnieuw een kleine omweg gemaakt.